bylina, geofit (G bulb), do 50 cm wys, liście podługowate, zmniejszające się ku górze łodygi, kwiaty pojedynczo wzdłuż górnej części łodygi, zewnętrzne działki okwiatu od białych do purpurowych, szerokojajowate, zaostrzone lub zaokrąglone, działki wewnętrzne krótkie, trójkątne, owłosione, warżka 3-klapowa, odcinki boczne niewielkie, gęsto jasno owłosione, środkowy wydęty, brązowy, z jasnym, zmiennym w kształcie wzorem, V-VII, owocem torebka
murawym zarośla, widne lasy, wydmy, przydroża
jedyny samopylny dwulistnik, gatunek bardzo zmienny co do barwy i wzoru warżki, wyróżniono wiele form, które jednak nie mają określonego zasięgu, a więc trudno je uważać za podgatunki